Frontalne i zakulisowe niematerialne dziedzictwo kulturowe w Polsce – rozważania antropologa w kontekście dominującego „narodowego” dyskursu ochrony i inwentaryzacji
Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych na otwarte seminarium naukowe IEiAK UW i Stowarzyszenia Pracownia Etnograficzna
dr Joanna Dziadowiec-Greganić (Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Fundacja Obserwatorium Żywej Kultury, International Organization of Folk Art IOV World)
wygłosi wykład
Frontalne i zakulisowe niematerialne dziedzictwo kulturowe w Polsce – rozważania antropologa w kontekście dominującego „narodowego” dyskursu ochrony i inwentaryzacji
Pojęcie niematerialnego dziedzictwa kulturowego od kilkunastu lat robi zawrotną karierę na świecie zarówno w środowisku akademików i badaczy (m.in. intangible heritage studies), jak i szeroko pojętych praktyków: polityków, urzędników, animatorów, menadżerów i innych działaczy w obszarze kultury, regionalistów, folklorystów i wreszcie bezpośrednich depozytariuszy. W ostatnich latach „trend dziedzictwa niematerialnego” rozwija się również w Polsce. Jedną z głównych przyczyn jest proces wdrażania Konwencji UNESCO z 2003 roku jaką Polska ratyfikowała w roku 2011. Celem wystąpienia jest przyjrzenie się w jaki sposób tytułowy „narodowy” dyskurs ochrony i inwentaryzacji, wiodący prym nad praktykami dziedzictwa niematerialnego, wpływa w naszym kraju na konstruowanie i funkcjonowanie polityk w zakresie dziedzictwa niematerialnego oraz na organizację różnorodnych podmiotów działających w tym obszarze. Ponadto badania prelegentki koncentrują się też na tym jak poprzez niniejsze działania kształtuje się obraz dziedzictwa niematerialnego w świadomości różnorodnych mieszkańców naszego kraju. Odwołując się do Goffmanowskiej metafory dramaturgicznej oraz do krytycznej analizy dyskursu i teorii praktyk, prelegentka na wybranych przykładach postara się przybliżyć jak zderzenie tzw. frontalnego i zakulisowego dziedzictwa niematerialnego – rozumianego przez nią jako podzielane w danej wspólnocie różnorodne i dynamiczne kulturowe praktyki znaczące realizowane w określonej przestrzeni kulturowej, w określonym dyskursie i kontekście kulturowym z użyciem związanych z nimi określonych artefaktów kulturowych, z którymi ich wykonawcy/twórcy/użytkownicy się utożsamiają (tj. czują się ich spadkobiercami) – może poszerzyć perspektywę systemowych działań i rozwiązań w tym obszarze m.in. o wymiar performatywny, procesualny kultury w działaniu (culture in action) oraz o tzw. wymiar pomiędzy: między- i transkulturowości, pograniczności i różnorodności kulturowej akcentowanej w kompatybilnej z Konwencją z 2003 roku Konwencji UNESCO z 2005 roku o różnorodności form wyrazu kulturowego, którą Polska ratyfikowała już w roku 2007.
Joanna Dziadowiec, doktor nauk humanistycznych w zakresie etnologii (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Wydział Historyczny UJ), magister kulturoznawstwa (specjalność: kulturoznawstwo międzynarodowe, Instytut Studiów Regionalnych, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ). Aktualnie adiunkt w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, redaktor czasopisma „Etnografia Nowa - The New Ethnography”. Od 2019 roku wykładowca akademicki School of Ideas w Katedrze Kulturoznawstwa (Uniwersytet HumanistycznoSpołeczny SWPS). Laureatka XI edycji Konkursu Narodowego Centrum Kultury na najlepszą pracę doktorską z dziedziny nauk o kulturze (I miejsce), monografia pt. FESTUM FOLKLORICUM. Performatywność folkloru w kulturze współczesnej. Rzecz o międzykulturowych festiwalach folklorystycznych, Warszawa 2016, s. 600, seria „Kurs na kulturę”. Wiceprzewodnicząca ds. akademickich i badawczych sekcji młodych Międzynarodowej Organizacji Sztuki Ludowej IOV World – organizacji konsultacyjnej UNESCO i ECOSOC. Badacz, ekspert Fundacji Obserwatorium Żywej Kultury - Sieć Badawcza w Warszawie, animator kultury w Agencji Eventowej "TatraGroup" z Zakopanego. Ekspert dziedzinowy Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w Programie Operacyjnym Inteligentny Rozwój 2014-2020. Ekspert w projekcie Małopolska Źródłem Tradycji (2017-2019) Małopolskiego Centrum Kultury „Sokół” (Nowa Akcja Zbierania Folkloru). W latach 2014-2017 wykładowca akademicki w Instytucie Kultury (Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ) a w latach 2008-2014 w Instytucie Studiów Międzykulturowych UJ (Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ). Główne obszary zainteresowań naukowo-badawczych: interdyscyplinarne krytyczne i stosowane studia nad dziedzictwem i pamięcią kulturową w kontekście różnorodności i zrównoważonego rozwoju (ze szczególnym uwzględnieniem dziedzictwa niematerialnego, dziedzictwa międzykulturowego i dziedzictwa mniejszości, transformacji tradycji, trendów zmian w folklorze i kulturze ludowej oraz marketingu dziedzictwa), turystyka kulturowa, etnodizajn i wzornictwo kulturowe, etnomarketing, antropologia widowisk kulturowych i ludyczności, studia performatywne, studia nad eventami i festiwalami, współczesny rytualizm i mitologie, zagadnienia tożsamości, etniczności, regionalizmu, lokalności, pogranicza, wielokulturowości i transkulturowości, komunikacja międzykulturowa. Autorka ponad 50 publikacji naukowych i popularnonaukowych. Współtwórca i wykonawca w ponad 20 projektach badawczych i animacyjno-kulturalnych. Badania naukowe łączy z praktyką jako menadżer i animator przedsięwzięć kulturalnych i naukowych, koordynator naukowo-merytoryczny, mentor i konsultant projektów, festiwali i mediów, jak i członek organizacji. Należy m.in. do Association of Critical Heritage Studies, Intangible Heritage Researchers Network, International Organization of Folk Art IOV World, Komisji Polskiej Akademii Umiejętności Zarządzania Kulturą i Mediami, Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Sekcji Folklorystycznej PTL, Zespołu ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego przy ZG PTL (ds. współpracy z ICH NGO Forum), Polskiego Seminarium Etnomuzykologicznego, Stowarzyszenia Miłośników Kultury Ludowej oraz Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Społecznego i Dialogu Międzykulturowego „Cooperantis”. Pomysłodawczyni, współzałożycielka i wiceprzewodnicząca Sekcji Studiów nad Dziedzictwem i Pamięcią Kulturową przy Zarządzie Głównym PTL. Wieloletni członek Studenckiego Zespołu Góralskiego „Skalni” UR oraz współpracownik Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem. Obecnie pracuje nad projektem habilitacyjnym pt. Dyskursy ochrony i strategie zarządzania frontalnym i zakulisowym niematerialnym dziedzictwem kulturowym w Polsce a jego praktyki w perspektywie antropologicznej, a także nad innymi autorskimi projektami badawczymi m.in. Wiśniowski Jarmark Rzemiosł i Zawodów Tradycyjnych – lokalna tradycja w działaniu, Góralskie mitologie współczesne, joanna.dziadowiec@ethnomuseum.pl, https://ethnomuseum-pl.academia.edu/JoannaDziadowiecGregani%C4%87, www.criticalheritagestudies.org/membership-directory/joannadziadowiec.
SEMINARIA NAUKOWE IEiAK - w trakcie seminariów badania prezentują pracownicy instytutu, a także antropolodzy i przedstawiciele pokrewnych dyscyplin z kraju i ze świata. To okazja do zapoznania się z najnowszymi badaniami i swobodnej dyskusji w kameralnej atmosferze. Spotkania są otwarte dla publiczności. Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych: zarówno badaczy, jak i studentów, absolwentów oraz wszelkie osoby, którym bliska jest tematyka seminariów. Więcej o seminariach
Nagrania seminariów
Antropologia dziś - otwarte seminaria naukowe – zadanie finansowane w ramach umowy 973/P-DUN/2018 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę. Projekt jest realizowany przez Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna im. Witolda Dynowskiego we współpracy z Instytutem Etnologii i Antropologii Kulturowej UW.
