Konsultacje tez do społecznego projektu ustawy o cmentarzach i pochówkach
Pod hasłem: „Chrońmy cmentarze” do końca marca 2021 r. trwają konsultacje tez do społecznego projektu ustawy o cmentarzach i pochówkach. Przygotował go zespół specjalistów zrzeszonych w Inicjatywie (Nie)zapomniane Cmentarze: ruchu skupiającym stowarzyszenia i działaczy na co dzień zajmujących się ratowaniem opuszczonych, a często też zdewastowanych cmentarzy, w skład którego wchodzą także studenci IEiAK. Projekt wychodzi naprzeciw trzem zasadniczym problemom: braku prawnej ochrony dla pozbawionych naturalnych opiekunów cmentarzy (żydowskich, niemieckich, ukraińskich i innych), które stały się „opuszczone” w wyniku tragicznych wydarzeń lat 1939-1947; braku regulacji w kwestii jawności i wysokości opłat cmentarnych; braku prawnych uwarunkowań do legalnego sprawowania tzw. pochówków ekologicznych. Udział w konsultacjach można wziąć odwiedzając TĘ STRONĘ
Obecnie obowiązujące przepisy nie uwzględniają ważnych aspektów związanych z ochroną przed dewastacją starych cmentarzy i miejsc pochówku. Kupując działkę rekreacyjną można stać się, bez swojej wiedzy i woli, właścicielem opuszczonego cmentarza (np. żydowskiego, niemieckiego lub ukraińskiego). Zdarza się, że po zakupie terenu pod zabudowę, na którym znajduje się cmentarz, usuwane są spychaczem nagrobki lub ludzkie szczątki. Planowana ustawa ma ten proceder uniemożliwić.
Sprzedawać będzie można tylko tereny pocmentarne, to znaczy takie, z których zostały ekshumowane szczątki osób tam pochowanych. Istniejące zaś cmentarze i zabytkowe nagrobki zostaną objęte prawną ochroną i opieką ze strony organów państwa, jednostek samorządowych i związków wyznaniowych. Postuluje się też wprowadzenie obowiązku przygotowania transparentnej i dostosowanej do gminy taksy pogrzebowej (także w stosunku do cmentarzy wyznaniowych), ustalanej w oparciu o mierzalny wskaźnik (na przykład średnią wynagrodzenia w gminie) oraz wprowadzenie obowiązku podawania do publicznej wiadomości cenników usług cmentarnych.
Kolejnym aspektem projektu jest wprowadzenie do polskiego prawa możliwości pochówków ekologicznych. Ta forma zakłada, że zmarli grzebani są w biodegradowalnych (wykonanych z miękkiego drzewa, wikliny, kartonu) trumnach lub urnach. Cmentarze ekologiczne nie ingerują w lokalny krajobraz, a funkcje nagrobków pełnią oznaczenia w postaci krzewów, drzew, naturalnych kamieni.
Wypracowane tezy są aktualnie poddawane konsultacjom społecznym. Ich celem jest zebranie uwag i opinii oraz zainteresowanie jak najszerszego grona osób proponowanymi zmianami. Po zakończeniu konsultacji wszystkie zgłoszone uwagi będą zebrane i upowszechnione. Członkowie zespołu będą wdzięczni za wszelkie opinie, zarówno krytyczne, jak i pozytywne. Szerzej o konsultacjach na stronie Rzecznika Praw Obywatelskich